Учебное пособие 1622
.pdf
|
|
1 2х |
х |
|
|
4 3х |
7х |
||
8.25. lim |
|
|
. |
8.26. lim |
|
|
. |
||
|
|
||||||||
x |
3 х |
|
x |
5 х |
|
|
|
3х 1 3х |
|
1 х 5х |
||||||||
8.27. |
lim |
|
|
|
. |
8.28. lim |
|
|
|
. |
||
|
|
|
|
|
||||||||
|
x 2х 5 |
x 2 10х |
|
|||||||||
|
|
3 х |
2х |
|
|
х 5 |
3х |
|||||
8.29. |
lim |
|
|
. |
8.30. lim |
|
|
. |
||||
|
|
|
||||||||||
|
x 9х 4 |
|
x 4х 2 |
|
Задача 9
9.1. lim 1 cos8x . x 0 3x2
9.3. lim |
cosx cos5x |
. |
|||||||||
|
2x2 |
||||||||||
x 0 |
|
|
|||||||||
9.5. lim |
|
tgx sin x |
. |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||
x 0 |
|
3x2 |
|
||||||||
9.7. lim 1 x tg |
x |
. |
|
|
|
||||||
|
|
|
|||||||||
x 1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||
9.9. lim |
|
tg2x sin2x |
. |
||||||||
|
|
|
|
||||||||
x 0 |
|
x2 |
|
||||||||
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|||||
9.11. lim |
|
|
|
|
. |
||||||
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
sin x |
|
|||||
x 0 tgx |
|
|
|
9.13. lim sin7x sin3x .
x 0 |
xsinx |
|||
9.15. lim |
cos2x cos4x |
. |
||
|
|
|||
x 0 |
3x2 |
|||
9.17. lim |
|
tg3x sin3x |
. |
|
|
|
|||
x 0 |
2x2 |
9.2. lim sin3x sin x .
|
x 0 |
|
5x |
|||||
9.4. lim |
|
|
tg3x |
. |
|
|
||
|
|
|
|
|||||
|
x 0 2sin x |
|||||||
9.6. |
lim |
arcsin5x |
. |
|
||||
|
|
|||||||
|
x 0 |
sin3x |
||||||
9.8. |
lim |
|
1 sinx |
. |
||||
|
||||||||
|
x /2 2x |
9.10. lim 1 cos2 x . x 0 xtgx
9.12. lim |
sin2 3x sin |
2 x |
. |
||||
x2 |
|
||||||
x 0 |
|
|
|||||
9.14. lim |
1 cos5x |
. |
|
|
|||
|
|
|
|
||||
x 0 2x2 |
|
|
|||||
9.16. lim |
arctg2x |
. |
|
|
|||
|
|
|
|||||
x 0 |
tg3x |
|
|
9.18. lim |
1 sin 2x |
. |
|
||
x /4 |
4x |
|
100 |
|
|
9.19. lim cos4x cos3 4x .
x 0 3x2
9.21. lim cos2 x cos2 2x .
x 0 x2
9.23. lim 1 cos2 2x . x 0 xarcsin x
9.25. lim |
|
cos5x cosx |
. |
|||
|
|
|
|
|||
x 0 |
4x2 |
|||||
9.27. lim |
1 sin x |
. |
||||
|
|
|||||
x /2 /2 x 2 |
||||||
|
|
|
7x |
|||
9.29. lim |
|
|
. |
|||
|
|
x 0 sin x sin 7x
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
||||
9.20. |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
tg2x |
|
|||
|
x 0 sin2x |
|
|
||||||||
9.22. lim |
arcsin5x |
. |
|
|
|||||||
|
|
|
|||||||||
|
x 0 |
|
|
x2 x |
|
|
|
|
|
|
|
9.24. lim |
1 cos4x |
. |
|
|
|||||||
|
|
||||||||||
|
x 0 |
|
|
xsin x |
|
|
|
|
|
|
|
9.26. lim |
|
|
sin5x sin x |
. |
|
||||||
|
|
|
|
||||||||
|
x 0 |
|
|
arcsin x |
|
9.28.lim /2 x tgx .
x /2
9.30. lim cosx cos2 x .
x 0 5x2
6. ДИФФЕРЕНЦИРУЕМЫЕ ФУНКЦИИ. ПРОИЗВОДНАЯ И ДИФФЕРЕНЦИАЛ ФУНКЦИИ
Литература: [2, гл. 3, §§ 1 10, 12 18, 20 23, 26; 2, раздел 4, гл. 1, §§ 1 9, 11 14].
Функция y f (x) называется дифференцируемой в точ-
ке x, если приращение этой функции у f (x x) f (x) в
точке x, |
отвечающее приращению аргумента x , можно пред- |
||
ставить в виде |
|
|
|
|
у А(х) х ( х) х, |
(6.1) |
|
где А(х) |
не зависит от х, ( х) 0 |
при х 0. |
|
Линейная относительно х часть приращения функции |
|||
называется дифференциалом в точке х |
и обозначается dу(х) |
||
|
dy(x) A(x) x. |
|
(6.2) |
|
101 |
|
|
Дифференциал независимой переменной dx совпадает с
приращением х . Коэффициент |
A(x) при x называется |
||||||||
производной функции f(x) в точке х и обозначается |
f (x) или |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
у (x) : f |
(x) A(x). |
|
|
|
|
|
|||
Из дифференцируемости функции следует формула для |
|||||||||
вычисления ее производной |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
у |
|
|
|
f (x x) f (x) |
|
|
|
|
|
|
= lim |
. |
(6.3) |
|||
|
f (x) lim |
||||||||
|
|
x 0 x |
x 0 |
х |
|
||||
Справедливо |
утверждение: |
для того, чтобы |
функция |
||||||
y f (x) |
была дифференцируемой в точке х, необходимо и |
достаточно, чтобы она имела в этой точке конечную производную f (x), т.е. чтобы существовал конечный предел (6.3).
Используя определение (6.3) и обозначение производной f (x) |
||||
|
|
|
|
|
, дифференциал обычно записывают в виде |
dу(х) = f |
|
||
(x) dx , а |
||||
производную часто обозначают так |
|
dу |
. Операция на- |
|
|
||||
f (x)= |
|
dх
хождения производной функции называется дифференцирова-
нием.
Пример. Найти производную функции y sin(3x 5).
Решение. Найдем приращение функции
y f (x x) f (x)=
sin 3(x x) 5 sin(3x 5) 2cos(3x 5 3 x)sin 3 x. 2 2
Чтобы воспользоваться формулой (6.3), найдем предел
отношения y . Имеем
x
102
|
|
|
|
|
|
у |
= lim |
|
|
1 |
|
3 x |
|
|
3 x |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2sin |
|
cos 3x 5 |
|
|
|
|||
у (x) = lim |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||
|
x 0 x |
|
x 0 x |
|
|
|
2 |
|
||||||||||||
|
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 x |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
3x 5 |
3cos(3x 5). |
|
|||||||||||
lim 3 |
|
|
lim cos |
|
|
|
||||||||||||||
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
x 0 |
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||
|
2 |
|
|
|
u u(x) |
|
|
и v v(x) |
|
|
|
|
|
|||||||
Если функции |
|
|
|
дифференцируемы в |
точке х, то справедливы следующие основные правила диффе-
ренцирования:
C 0, где С – постоянная;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cu(x) |
|
Cu (x) |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
(6.4) |
|
u(x) v(x) |
u (x) v (x); |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u(x)v(x) |
u (x)v(x) u(x)v (x); |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
u(x) |
|
|
u (x)v(x) u(x)v |
(x) |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
v2 |
(x) |
|
|||||
v(x) |
|
|
|
|
|
Производная обратной функции. Пусть функция у = f(x)
монотонна и непрерывна в некотором промежутке, содержащем точку x0 . Если данная функция имеет в точке x0 не рав-
ную нулю производную f (x0), то обратная ей функция x (у) также имеет производную (y0) в соответствующей точке и справедлива формула
(y0) |
1 |
. |
(6.5) |
|
|||
|
f (x0) |
|
Таблица производных элементарных функций найдена с помощью непосредственного дифференцирования.
103
|
y |
|
|
|
y |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
|
С |
0 |
|
|
|
|
|
|||||
2. |
x |
x 1 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||
3. |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
||||
4. loga x |
1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
xlna |
|
|
||||||||||
5. |
ln x |
1 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
x |
|
|
||||||||
|
|
|
|
||||||||||
6. ax |
ax lna |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
7. |
ex |
|
|
|
ex |
||||||||
8. |
sh x |
|
|
ch x |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||
9. |
ch x |
|
|
sh x |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
10. |
th x |
1 |
|
|
|
|
|
||||||
|
ch2 x |
|
y |
|
|
|
|
|
|
y |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11. sin x |
|
|
|
|
cos x |
||||||||||
12. cos x |
|
|
sin x |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. tg x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
14. ctg x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
sin2 x |
|||||||||||||||
15. arcsin x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
1 x2 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
16. arccos x |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
1 x2 |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
17. arctg x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
1 x2 |
|
|
|
|||||||||
18. arcctg x |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
1 x2 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
19. сth x |
|
|
|
|
|||||||||||
|
sh2 x |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Производная сложной функции. Пусть y f (z), а z (x) , причем для соответствующих друг другу значений х
и z существуют конечные производные f (z) |
и (х). Тогда |
|
|
сложная функция y f (x) имеет конечную производную по переменной х, и эта производная вычисляется по формуле
dу |
|
dу |
|
dz |
или уx |
fz (z) x(x). |
(6.6) |
|
dх |
dz |
dx |
||||||
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
104 |
|
|
Знание основных правил вычисления производных, а также таблицы производных позволяет отказаться от громоздкого метода непосредственного вычисления производных.
|
|
Пример. Найти производную функции |
|
y xctgx cosx. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Решение. |
|
|
|
y (xctg x cosx) (xctg x) (cosx) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
x |
ctg x x(ctg x) |
(cosx) |
ctgx sin2 |
x sin x. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. Найти производную функции |
|
|
|
|
|
x 2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
Решение. Здесь y z3, |
|
где |
z |
|
. Используя форму- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
лу (6.6), имеем: |
|
dу |
3z |
2 |
|
|
|
|
|
x 2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
dz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) (x |
2)(x |
|
|
|
|
|
1 (x 1) (x 2) 1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dz x 2 |
|
|
|
(x 2)(x |
1) |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 1)2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
dx x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
dу |
|
|
|
|
dу |
|
dz |
|
|
x 2 |
2 |
|
|
x 1 x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
9(x 2) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 1)2 |
(x 1)4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
dx dz dx |
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. Найти производную функции y cos(6x). |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Решение. y cosz, |
z 6x, |
|
dу |
|
dу |
|
dz |
sin(6x ) 6x ln6. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
dz |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Найти |
|
|
|
|
|
|
производную |
|
|
|
|
|
|
|
|
функции |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
y ln x |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dу |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Решение. |
|
y ln z, |
|
|
z x |
|
x2 4, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dz |
|
|
|
|
|
|
x |
|
x2 |
4 |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
х |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
х |
|
4 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 х2 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 х2 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
х2 4 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
105 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dу dу dz dx dz dx
1 |
|
|
|
|
|
|
х |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
х х |
2 |
|
|
|
1 |
х |
2 |
4 |
|
|
|
х |
2 |
|
. |
||||
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Производная функции |
|
|
заданной |
параметрически |
|||||||||||||||||
x (t), y (t) |
|
вычисляется по формуле |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dy |
|
|
dy |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
(t) |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
(6.7) |
|||
|
|
|
|
|
dx |
dx |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t) |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пример. Найти производную у |
функции заданной |
||||||||||||||||||||
|
(х) |
||||||||||||||||||||
параметрически |
x ln sin t, y ln cost. |
|
|
|
|||||||||||||||||
Решение. Используя формулу (6.7), имеем |
|||||||||||||||||||||
|
dу |
|
|
1 |
|
( sin t), |
|
dx |
|
|
1 |
cost, |
|||||||||
|
|
|
cost |
|
|
|
sin t |
||||||||||||||
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
dy
dy dt sin2 t tg2 t. dx dx
dt
Геометрический смысл производной и дифференциала
(см. рис. 5).
Рис. 5
Производная функции f (x) при x x0 равна угловому коэффициенту касательной к кривой y f (x) в точке с абс-
циссой х0 , т.е. f (x0) tg .
106
Уравнение касательной к этой кривой в точке
М0(х0, y0) имеет вид
y y0 f (x0)(x x0).
Уравнение нормали к кривой (т.е. прямой, перпендикулярной касательной в точке касания) имеет вид
y у0 |
1 |
(x x0 ). |
|
||
|
f (x0 ) |
Дифференциал функции с геометрической точки зрения представляет собой приращение ординаты касательной, когда приращение ее абсциссы равно заданной величине x .
Пример. Написать уравнение касательной и нормали к
параболе y x2 2x 5 |
в точке с абсциссой x0 2. |
|
||||||||||||
|
|
Решение. Вычислим |
f (2) 4 4 5 5, следовательно, |
|||||||||||
точка касания M0(2;5). |
|
|
|
|
M0 |
|
||||||||
|
|
Угловой коэффициент касательной в точке |
равен |
|||||||||||
k1 f (2) (2x 2) |
|
x 2 2, |
а угловой коэффициент нормали – |
|||||||||||
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
k |
|
|
1 |
|
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
k1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Таким |
|
образом, |
уравнение |
касательной |
имеет |
вид |
||||||
y 5 2(x 2), а уравнение нормали |
– y 5 |
1 |
(x 2) . |
|||||||||||
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
Физические интерпретации производной весьма много-
образны. Простейшей из них является скорость перемещения материальной точки, двигающейся по закону x x(t). При этом мгновенная скорость перемещения равна v(t) x (t).
Пример. Точка перемещается по закону x(t) 6t2 3t 1(м). Найти скорость перемещения материальной точки в момент времени t 4 (с).
107
Решение. Имеем
|
|
м |
v(4) 12 4 3 51 |
|
м |
||||||||
|
|
, |
|
|
. |
||||||||
v(t) x (t) 12t 3 |
|
|
|||||||||||
|
с |
|
|
|
|
|
|
|
с |
||||
Пример. Количество электричества Q, протекающее че- |
|||||||||||||
рез проводник с |
момента |
t 0 |
определяется |
формулой |
|||||||||
Q(t2) 2t2 3t 1(k). Найти силу тока в момент t 5(c) . |
|||||||||||||
Решение. Сила тока I(t) Q (t) 4t 3 (a), отсюда |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I(5) 4 5 3 23 |
(a) . |
|
|
|
|
|
|
|
||||
Для раскрытия неопределенностей |
0 |
, |
|
|
при вычис- |
||||||||
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
лении пределов функций можно использовать правила Лопи-
таля.
Теорема Лопиталя. Пусть функции f x и x непре-
рывны и дифференцируемы в окрестности точки x0 и обра-
щаются в нуль в этой точке, т.е. f x0 x0 0 , кроме тогоx0 0, тогда, если существует предел
lim |
f '(x) |
A, то |
|
lim |
f (x) |
A. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
x x0 '(x) |
|
|
|
|
x x0 (x) |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Если производные |
|
|
|
|
|
|
удовлетворяют тем же |
||||||||||||||||||||
|
f x |
и x |
|
||||||||||||||||||||||||
условиям, что и функции |
f x |
и x , |
теорему можно приме- |
||||||||||||||||||||||||
нить еще раз: lim |
f (x) |
|
|
lim |
f (x) |
lim |
|
f (x) |
и т.д. |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
x x0 (x) |
x x0 (x) |
|
x x0 (x) |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Теорема справедлива и в том случае, когда x . |
|||||||||||||||||||||||||||
Пример. Найти предел lim |
|
ln2 x |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
2ln x |
|
|||||||||||
|
|
ln2 x |
|
|
|
|
ln2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Решение. lim |
lim |
|
x |
lim |
x |
|
|
2 lim |
ln x |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
x x |
|
x |
|
|
|
|
x 1 |
|
|
x x |
|||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
108 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
lim |
ln x |
lim |
|
lim |
1 |
0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
x x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Пример. Найти предел |
|
|
lim |
|
|
|
|
4x2 2x |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 3x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
3x |
|
7x 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 3x2 7x 4 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
8x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
lim |
8x 2 |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
x 6x 7 |
|
x 6x 7 |
|
|
|
x 6 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Правило Лопиталя может быть использовано для иссле- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
дования неопределенностей вида 0 , , |
1 , |
0 , 00 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
, |
для чего указанные виды неопределенностей сводятся к |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
неопределенностям |
|
|
или |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Пример. Найти предел lim |
|
|
x 1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 xln x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 1)' |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 xln x |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
x 1 (xln x)' |
x 1 ln x 1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Пример. Найти предел |
lim |
tg3x |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
tg5x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3cos2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
tg3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 cos10x |
0 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
tg5x |
|
5cos2 3x |
|
|
1 cos6x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
5 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
3 |
lim |
10sin10x |
lim |
sin10x |
lim |
10cos10x |
|
10 |
|
|
5 |
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5 x |
|
|
|
6sin6x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
sin6x |
x |
|
|
|
|
6cos6x |
|
|
|
|
6 |
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
109 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|