- •1.Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі. Закон Рэспублікі беларусь № 420-3 ад 23 ліпеня 2008 г.
- •2. Арфаграфія. Правапіс галосных. Галосныя літары. Літары о, ё. Літары э,е.
- •3.Перадача акання і якання на пісьме.
- •4.Правапіс літар а, о, э ў складаных словах. Правапіс літар е, ё, я ў складаных словах.
- •5.Прыстаўныя галосныя і, а.
- •6.Спалучэнні галосных у запазычаных словах.
- •7.Арфаграфія. Правапіс зычных. Зычныя літары. Правапіс звонкіх і і глухіх зычных.
- •8.Зычныя д, т і дз, ц
- •9. Некаторыя cпалучэнні зычных. Прыстаўныя і ўстаўныя зычныя
- •10.Нескладовае ў і у складовае. Нескладовае й
- •11.Падоўжаныя і падвоеныя зычныя
- •12.Правапіс мяккага знака і апострафа
- •13.Правапіс абрэвіятур
- •15.Правапіс некаторых марфем. Аднамарфемныя прыназоўнікі. Прыстаўкі
- •16.Правапіс некаторых марфем. Суфіксы
- •17. Агульныя правілы правапісу вялікай і малой літар
- •18.Вялікая і малая літары ў асабовых назвах
- •19. Вялікая і малая літары ў найменнях асоб, звязаных з рэлігіямі, назвах міфалагічных і казачных герояў
- •20.Вялікая і малая літары ў назвах дзяржаўных органаў і іншых арганізацый
- •21. Вялікая і малая літары ў найменнях пасад і званняў, ветлівых зваротах і спецыяльных абазначэннях
- •22.Вялікая літара ў назвах дзяржаўных і нацыянальных сімвалаў, рэліквій, дзяржаўных узнагарод, прэмій, грамат, прызоў, акументаў, іх зводаў, і інш.
- •23. Вялікая і малая літары ў назвах знамянальных падзей і дат, перыядаў і эпох, святаў
- •24. Вялікая літара ў назвах з двукоссем
- •25. Агульныя правілы напісання разам, праззлучок і асобна
- •26.Правілы напісання раза і праз злучок. Складаныя назоўнікі і прыметнікі.
- •27.Лічэбнікі і Прыслоўі разам і праз злучок
- •28. Прыназоўнікі, злучнікі, часціцы, выклічнікі разам і праз злучок
- •29. Правілы пераносу простых, складаных, складанаскарочаных слоў, умоўных графічныхскарачэнняў і іншых знакаў
- •30.Пунктуацыя. Пастаноўкі кропкі, пытальніка.
- •31. Правілы пастаноўкі клічніка, шматкроп’я
- •33.Коска пры адасобленых азначальных зваротах і словах
- •34. Коска пры словах і спалучэннях слоў, якія ўдакладняюць або абмяжоўваюць значэнне іншых слоў у сказе
- •35. Коска пры пабочных і ўстаўных канструкцыях, пры пытальных, адмоўных, сцв. Словах.
- •36. Коска ў складаназлучаным сказе, складаназлучаным, складаназалежным
- •38. Правілы пастаноўкі дужак і двукосся
- •40. Правілы пастаноўкі спалучэнняў знакаў прыпынку
- •41. Правілы паслядоўнасці знакаў прыпынку пры спасылках
1.Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі. Закон Рэспублікі беларусь № 420-3 ад 23 ліпеня 2008 г.
Пастановай Савета Міністраў РБ у жніўні 1993 года была створана Дзярж.камісія па ўдакладненні правапісу бел.м..Яна разгледзела агульныя праблемы, тэарэтыч.абгрунт. мэтазгоднасць з унясеннем зменаў. Навуковы калектыў у складзе акадэміка Падлужнага, прафесараў Міхневіча, Яўневіча, Шубы, к.ф.н.Крывіцкага, кіруючыся рэкамендацыямі Дзярж.камісіі, на працягу 1997-1998 гадоў падрых.праетк новай рэдакцыі “Правілаў”.На завяршальным этапе ў 2006г. Мін.адук. была створана рабочая група, пад кір Іўчанкава і Лукашанца канчаткова дапрацавала “Правілы” з улікам заўваг і пажаданняў. 2010 год азнаменаваны тым, што ў дзеянне ўступае Закон Рэспублікі Беларусь “Аб правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі”, прыняты 23 ліпеня 2008 года. Змены ў правапісе не вырастаюць на пустым месцы, а дыктуюцца натуральных ходам развіцця мовы. Правапіс – люстэркавы адбітак таго, што адбываецца ў мове і ўвогуле ў грамадстве.
Змены:
о пішацца пад націскам:Токіа,Ватэрлоа,арол
ё пішацца ў складаных словах з першай часткай радыё:радыёграма
калі першая частка ўтвараецца ад назвы хімічнага элемента,пішам е:радыебіялогія.У першым складзе перад націскам пішам я:радыяметрыя.
На канцы запазычаных слоў,уласных імен,геаграфічных назваў,пасля зычных,акрамя л,к пішам э:купэ,Мерымэ
Выкл.:сальта-мартале,філе,кам’юніке,піке
Пасля губных зычных у запазычаных словах,пасля з,с,н літару э пішам згодна з літаратурным вымаўленнем:капэла,экзэмпляр
Запомніць!медаль,менеджмент,нервы,парламент,перспектыва,газета,сервіз
Ненаціскныя фіналіі –эль,-эр у запазычаных словах перадаюцца праз –аль,-ар:шніцаль
Ненаціскныя фіналіі перадаюцца нязменна ў іменах іншамоўнага паходжання:Юпітэр
Дзявяты,дзясяты,сямнаццаць,васямнаццаць
Калі першай часткай складанага слова з’яўляюцца часткі велік\вялік,напісанне е\я залежыць ад таго,які склад у другой частцы націскны:1-е,2-я:Вялікабрытанія
Спалучэнне іо пішацца пад націскам у пачатку слова:іон
Спалучэнне іа пішацца не пад націскам у пачатку слова:Іакагама
Кантрасны,кампосны,фарпосны,баласны
Ў пішацца пасля галосных пры чаргаванні у з ў:хацела ўзяць-хацеў узяць
Ў пішацца ў сярэдзіне слова пасля галосных перад зычнымі:аўдыенцыя.Але!траур
У пішацца пад націскам:да урны
У пішацца ў запазычаных словах,якія заканчваюцца на –ум,-ус:прэзідыум
У застаецца ў канцы запазычаных слоў:фрау
У застаецца ў пачатку імен і назваў:на Урале
На пачатку слова:Нью-Ёрк,Ёфе
2. Арфаграфія. Правапіс галосных. Галосныя літары. Літары о, ё. Літары э,е.
О:
Пад націскам: год, кот, Не пад націскам: гады́, каты́
Увага: То́кіа, Ватэрло́а, тры́а, Медэ́а, ада́жыа, сальфе́джыа, арпе́джыа, дыза́жыа, капры́чыа, імпрэса́рыа, партфо́ліа, Кастэ́ліа.
Ё:
Пад націскам:лёс, вёска
Не пад націскам у словах з каранямі: ёд- і ёт-: ёдапірын, ёта́цыя.
Увага! Калі першая частка склад. слова ўтворана ад хім. эл. радый, то пішацца літара е радыеактыўнасць,
У складаных словах з першай часткай радыё-: радыёста́нцыя
Э:
У запазыч.словах пасля губных зыч,пасля з, с, н: капэла, сурвэтка,але: медаль, менеджмент, нервы, парламент, перспектыва, газета, сервіз.
На канцы запазыч.нязменных слоў,уласных імён і геаграфіч.назваў пасля зыч, акрамя л, к: купэ, рэзюмэ,Морзэ, Душанбэ, але: сальта-мартале, філе, камюніке, піке.
У запазыч.словах у фіналіях –эль,-эр пад нац.: гатэ́ль, мільярдэ́р.не пад нац.у гэтых жа фіналіях-а: шніцаль,лідар
У пачатку выкліч: эге
Пасля прыстаўной г у слове гэты і вытворных ад яго, назвах літар: бэ
Пасля шып., р,д,т,ц:жэрдка,жэмчуг
У пачатку э,е ў адпавед з вым:Еўропа,Эўклід