- •1.Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі, яго задачы і асаблівасці.
- •3.Дзяржавы на тэррыторыі беларусі 9-12 в. І палітычны лад.Службовыя асобы.
- •4.Права старажытных беларускіх дзяржаў і яго асноўныя рысы.Адлюстраванне звычаявага права ў пісанам заканадаўстве.
- •5.Міжнародныя пагадненні і вассальныя дагаворы-крыніцы старажытнага беларускага права ў пісаным заканадаўстве.
- •6. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў хiii–хvi ст.Ст.
- •7. Дзяржаўны лад вкл в 13-16в.Вышэйшыя органыдзяржаўнай ўлады.Службовыя асобы дварцовай адміністрацыі.
- •8. Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў хiii–хvi ст.Ст. Мясцовыя органы ўлады і кіравання: намескнік вялікага князя (да ўтварэння ваяводстваў і паветаў).
- •9. Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў хiii–хvi ст.Ст. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
- •10. Крэўская унія Вялікага княства Літоўскага з Польшчай. Востраўскае пагадненне (гісторыка-прававая характарыстыка: прычыны заключэння, сутнасць, значэнне, наступствы).
- •11. Віленска-Радамская і Гарадзельская уніі (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •12. Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст.
- •13. Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян ў хvі ст.
- •14. Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст
- •15. Люблінская унія (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •16. Берасцейская царкоўная унія (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •18. Палітыка- прававая думка ў Беларусі ў хіі – хvі ст.Ст
- •20. Агульназемскія граматы (прывілеі) – крыніцы права Вялікага княства Літоўскага.
- •21. Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •22. Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне
- •23. Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права
- •24. Судзебнік Казіміра 1468г.: крыніцы, структура, змест
- •25. Статут Вялікага княства Літоўскага 1529г.: крыніцы, структура, змест, значэнне
- •26. Статут Вялікага княства Літоўскага 1566г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529г
- •27. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588г.: працэдура распрацоўкі і прыняцця, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне
- •28. Канстытуцыйнае права Вялікага княства Літоўскага
- •29. Крымінальнае права вкл 15-16
- •30. Грамадзянскае права вкл
- •31. Працэсуальнае права вкл.
- •32. Брачно-сямейнае права Беларусі. Сацыяльнае палажэнне жанчын.
- •33. Судебная реформа 16 в. В вкл. Состав компетенція новых судов.
- •34. Центральные судебные учрежденія в вкл. Главный суд (трібунал).
- •35. Замковые суды в Беларусі.
- •36. Местные суды знаті: состав, компетенція, значімость.
- •37. Суды для городского населенія Беларусі в 13-18 в.
- •38. Суды для крестьян Беларусі.
- •40. Государственный строй рп. Ограніченность власті короляю Сейм і его деятельность. Государственно-правовое положеніе вкл в составе рп.
- •41. Генрыкаускія артыкулы. Пакта Канвента.
- •42. Попытки проведения реформ рп во 2-ой половине 18 в. 1-ый раздел рп.
- •43. Чатырохгадовы сойм рп, яго законадаучыя акты. Канстытуцыя рп 1791. Таргауская канфедэрацыя. 2-гі падзел рп.
- •44. Паустанне 1794. 3-і падзел рп. Прычына распада рп.
- •45. Сістэматызацыя права Беларусі у 19 ст. Праект увядзення мясцовых органау у заходнія губерніі. Закрыцце Віленскага універсіцета.
- •46. Адміністрацыйна-тэрэтарыяльнае дзяленне Беларусі кон 18- нач 19. Органы улады, мясцовае упрауленне, суды.
- •47. Упраздненіе крепостного права в Белю Реформа местных органов.
- •48. Судовая рэформа 1864. І асаблівасці яе правядзення у Беларусі.
- •49. Земская реформа 1864 і асаблівасці правядзення у Беларусі.
- •50. Беларусь в нач 20. Дзеянне бел. Нац. Арганізацый. Февральская революція.
- •51. Устануленне савецкай улады на Бел. Аблвыканкам заходняй вобласці і фронта. Снк зах вобласцей.
- •52. Попыткі ажыццяулення самазавызначэння. Усебел з’езд 1917.
- •53. Брест-літоускі мірны договор. Правазглашэнне бнр. Устауныя граматы.
- •30 Снежня 1918 года ў Смаленску склікаецца 6-я паўночна-заходняя абласная партыйна канферэнцыя ркпб.
- •55. Первое правітельство бсср і его маніфест.
- •56. Першы з’езд саветау Бел. Деклараціі с’езда.
- •57. Першая канстытуцыя бсср.
- •58. Литовсвско – Беларуская сср: образование, деятельность, ликвидация.
- •59. Воссозданіе Белорускрй сср в 1920г. Декларація о незавісімості ссрб
- •60. 2 Съезд Советов Белоруской сср. Дополнения к конституции бсср
- •61. Государственно-правовые отношенияБеларуской сср и рсфср и другими.
- •62. Образованіе госудасртвенного аппарата в бсср в 1921-1922гг. Вход бсср в состав ссср.
- •63. Политика нац.-гос. Строительства в бсср
- •64. Возвраўеніе в состав Беларуской сср восточных районов Беларусі.
- •65. Крімінальнае і крімінально-працэсуальнае право Беларуской сср в 1920-1930-я гг.
- •66. Гражданское и гражданско-процессуальное право бсср в 1920-1930-я гг.
- •67. Конституция бсср 1927 г.
- •69. Конституция бсср 1937 г.
- •71. Начало второй мировой войны и разгром Польского государства. Образование временных органов народовластия в Западной Беларуси в 1939 г.
- •72. Народнае сабранне ўтварэнне новых органаў ўлады.
- •73. Советское государство в вов. Акупацыённы рэжым. Партызанскі рух.
- •74. Вызваленне Беларуси ад немцаў. Аднаўленне дзяржаўнага апарата.
- •Беларуск. Дзярж и права 60-80, конституция бсср
- •Международная дзейнасць бсср 50-80.
1.Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі, яго задачы і асаблівасці.
Гісторыя дзяржавы і права Беларусі – гісторыкаправавая навука,якая вывучае працэсы
узнікнення,развіцця,станаўлення дзяржавы і права народаў, якія населялі Беларусь са старажытных часоў да нашых дзён; вывучае прычыны і законамернасці ўзнікнення і развіцця гістарычнасклаўшагася ўтварэння,а таксама прававое становішча насельніцтва, развіццё палітычна-прававых інстытутаў, органаў ўлады і кіравання.
Прадмет-структура и кампетэнцыя дзяржауных устаноу у их гистарычным развицци и кирунки их развицця.
Задачы: - аналіз асноўных гістарычных падзей ў іх храналагічнай паслядоўнасці. – вызначэнне заканамернасцей гістарычнага працэссу, асноўных тэндэнцый ў развіцці інстытутаў права ўвогуле. – гістарычны аналіз заканадаўства неабходны і для правільнага разумення дзеючых норм права і (гістарычнае тлумачэнне закона), і для крытычнай ацэнкі састарэных норм. – вывучэнне неабходна для таго, каб умацаваць уласную нацыянальную годнасць, вызначыць сваё месца сярод народоў свету.
Асаблівасці: 1.Гісторыя дзяржавы і права Беларусі прыстасоўвалася да гісторыі тых ці іншых дзяржаў, у якія яна ўваходзіла ў той ці іншы час. 2. Гісторыя беларускага народа вывучалася аднабокава, перыядамі амаль не вывучалася,перыядамі замаўчывалася. 3. Невывучалася прававая гісторыя,Рэч Паспалітая,Канстытучыя Рэчы Паспалітай,Статуты,Беларуская Народная Рэспубліка,рэпрэссія,рэлігія,Чарнобыль і інш. 4.Гісторыя беларускага народа фальсіфікавалася, адны гістарычныя падзеі ўсхваляліся,іншыя ачарняліся.5.Для беларускай гісторыка-прававоў навукі характэрна парадаксальная з’ява:з аднаго боку ніхто ніколі афіцыйна не забараняў вывучаць гісторыка-прававую спадчыну народа, з другога боку яе не вывучалі. 6. Гісторыя беларускага народа цесна звязана з гісторыей іншых народаў:літоўскага,рускага і інш. 7.Беларускі народ на працягу стагоддзяў мяняў сваю назву, пэўна,нас беларусы баяліся сябе чяк-небудзь называць і назвалі “тутэйшыя”
3.Дзяржавы на тэррыторыі беларусі 9-12 в. І палітычны лад.Службовыя асобы.
На тэррыторыі старажытнай Беларусі існавала шмат маленькіх княстваў (Берасцейскае, Вицебскае, Гарадзенскае, Минскае, Мсцислаускае, Пинскае, Полацке, Слуцке, Тураускаеи т д).
Існавалі два асноўных класа: феадалы і феадальна-залежныя людзі. Працягвалі захоўвацца рабы(халопы и чэлядзь нявольная), свабодныя гараджане і сяляне-даннікі.
Клас феадалаў ўтварыўся з рабаўладальнікаў,разбагацеўшых гараджан і былых свабодных сялян.
Клас феадальна-залежных людзей ўтвараўся: - за кошт асаджвання халопаў і іншых несвабодных людзей на зямлі;-за кошт прымусу былых свабодных абшчыннікаў уносіць пэўныя даніны,выконваць павіннасць на карысць асобных феадалаў,або дзяржавы ў цэлым;- за кошт маёмаснага раслаення свабодных сялян,якія збяднеўшы трапілі ў даўгавую кабалу.
У пачатку развіцця феядазізму захоўваліся сяляне-даннікі – мелі ўласную гаспадарку,абавязаны былі плаціць на карысць цэнтральных і месных органаў ўлады даніну, выконваць павіннасць;захоўвалі свабоду да 17 ст.У 9-12 ст. адбыўся рост гарадоў. Пануючае становішча – купцы і багатыя рамеснікі- валодалі уласнымі маёнткамі і аказвалі значны ўплыў на палітыку дзяржавы ў цэлым.Кожная старажытная дзяржава мела свій палітычны цэнтр стольны або старэйшы горад(назва горада – назва дзяржавы і жыхароў.
Самае магутнае княства –полацкае (плошча 40-50 тыс.км. 12 ст.).Вышэйшыя органы ўлады:-князь (ўзначальваў дзяржаву,выканаўчыя органы,вырашалі бягунага кіравання); –савет або рада;-веча або сойм.
Князь раіўся са сваімі меншымі саветнікамі,думнымі меншымі і добрымі мужамі(якія складалі раду)па найбольш важным пытанням.У некаторых выпадках склікаў сойм.Яму належала абарона дзяржавы ад знешняга нападу і падтрыманне парадку унутры дзяржавы.У яго распаражэнні невялікая дружына.На прастол - адзін са спадчынікаў ранейшага князя(часам запрашываліся іншыя князі.). Распаўсюджаны захоп ўлады сілай. Новы князь уступаючы на прастол ,прыносіў прысягу ахоўваць тэрыторыю дзяржавы інтэрэсы яе грамадзян, абяцаў дзейнічаць ў адпаведнасці з мясцовымі звычаямі. Умовы ўступлення на прастол афармляліся ў дагаворах (заключаліся з пануючымі верхамі).Паўнамоцтва князя –сфера выканаўча-распарадчай дзейнасці (не меў права выдаваць законы (выдавалі сойм і рада).Судовая дзейнасць князя абмежавана (чыніў правасуддзе сумесна з радай).
Рада-выканаўча-распарадчы орган: - не мела пастаяннага склада,аднак князь не меў права ігнараваць думнікамі рады;-паследжанні адбываліся кожны дзень, прысутнічалі не ўсе асобы (а больш тыя,якія ў дадзены час былі побач з князем);-па найбольш важных пытаннях збіраліся ў поўным сладзе;-кампетенцыя такая ж,як у князя:1.найбольш важныя судовыя справы,у адносінах да кіруючых верхоў і вышэйшых службовых асоб дзяржаўнага аппарату.2.пры адсутнасці князя-усімі справамі кіравала рада.3.рыхтаваліся рашэнні,якія абмяжоўваў сойм.
Веча-узнікае адначасова з дзяржавай(ва ўсіх старнажытных славянскіх дзяржавах);-збіраліся каля гандлёвай плошчы каля царквы;-пытанні вырашаліся пераважнай большасцю галасоў;-пры разыходжанні думак-рашэнне,якое ннаказвала волю найбольш моцнай часткі;-кампетенцыя:1.раскладка павіннасцей і падаткі.2.выбранне і выгнанне князя.3.прызначэнне і зняцце вышэйшых службовых асоб;4.пытанне вайны і міру; 5.арганізацыя абароны і апалчэнне;6.найбольш важныя судовыя справы; 7.міжнародныя адносіны.
Службовыя асобы:
1.пасаднік:-выбіраўся вечам або прызначаўся князем на неопределённое время;-быў лі ў стольным горадзе,так і ў іншых гарадах;-функцыі намесніка князя;-разам з князем судзіў;-разглядаў справы ў княжецкай радзе;-удзельнічаў у распрацоўцы новых законаў,дагавораў з іншымі дзяржавамі;-старшыня на вечавых сходах;
2.тысяцкі:- выбіраўся вечам аюо прызначаўся князем на неопределённое время;-у важны час камандаваў апалчэннем;-у мірны час сачыў за надтрымананнем парадку у горадзе;-кіраваў гандлёвымі справамі.
3.падвойскі: - дарушалася выкананне рашэнняў веча,распараджэнняў князя;-быў камандзірам княжыцкай дружыны.
4.ключнік і утбуі:-распараджаліся гаспадарчымі справамі;-кіравалі некаторымі судова-адміністрацыйнымі справамі.