Сурһмҗта теҗг келврмүд. 2012
.pdf
ББК83.3Калм
К 195 |
|
Составитель благодарит |
| |
за помощь в изданий сборника |
|
генерального директора ООО «Бетонинвест» Мацакова Владимира Николаевича
Канкаев Э. П.
К 195 Сурһмжта теҗг келврмүд. Буддийские притчи /
пер. Э. Канкаев. - 2012. - 80 с. (ил.).
В притчах находят отражение мудрость и проницательность древних философов. Эти поучительные истории помогают находить и искоренять в себе те качества, которые так нам не нравятся в других людях.
ISBN 978-5-94587-504-3
© Канкаев Э.П.,
составление, перевод, 2012
© Ботиев С.К., иллюстрации, 2012
ОРЧУЛАЧИН ҮГ
Сурһмҗта теҗгүд гиснтн сууһа бээҗ нээрүлсн үг биа| гнж көгшд келдгиг тодлнав. Хамгин түрүнд тертн лавта учрсн, кезэ нег һарсн йовдлмудын туск келврмүд. Тиим һээхмжтэ бүтэлмүдиг өөрд-хальмгуд кесг цагин эргцд үйәс-үйдэн дамҗулад, 21-гч зун җилин үйнртэң зоолһҗ авч ирсн бээнэ. Эндр өдр күртл эдү мет теҗгүд •эгл улсин седклинь сергәҗ, эврә цецн ухаһан эңдән цацж. тархаж, күртәҗ йовна.
Аңхн түрүнд аңхрсн күн эн теҗгүдиг тус уга зәңглл гихнь юмн биш. Болв теҗг танд эс таасгдм, эс медгдм, эргүцр болҗ үзгдхлә - тертн тана буру кемэц. Дундцар| авад. баһар тэвсн бийнь, тиим хәләцтн үчүкн урн-бүтэлип оюни ухани күчинь медхд белн болад угантн \ рпи. Бәибээҗ, кесГ;Давтад умшад орксна дару, мана өвкнр эрти|||
эрт, аңхн цагас авн_эклцән авсн аһу ик чинртә теҗгүдиг |
|
||
деедлҗ, шүтҗ, бахтж йовхучрин үзүрнь үзгдод ирдгнь |
|
||
лавта. |
|
|
|
Гегпд юуни төлә бичгдсн теҗгүдв гисн сурвр |
|
||
тәвгдно? |
|
\ |
|
Аңхн цага алтн чееҗтэ улс ңомин сурһаль уга болв |
|
||
чигн оюни ухаһан эн үлдэсн теҗгүдәрн тевкү сэәнэр |
|
||
медүлҗ. Тер теҗгиг келдг, тер тууҗ-түүкиг хадһлдг улс |
|
||
Һәәхмҗтә ухата, һәэхмҗтә чееҗтэ, алдр улс гиҗ болхмн. |
|
||
Эндр өдр чигн эн мана бээдлд эмәдг-ичдг, уульдг- |
|
||
дуулдг, ууртан бүтдг, угзрад үгцдг чигн үүл-йовдл өдр |
|
||
болһн гилтә учрна. «Олна һазрт үгэн аҗгл...» гих мет |
|
||
ухаг сурһмҗта теҗгүд орулдгнь мөн. «Күүнә нүднд бог |
|
||
үзэд, эврэдән темэ үздг уган» тускар теҗгүд бас сэәхн |
|
||
сурһна. Тер учрар |
сурһмҗта, чинртэ болдгтан. теҗгүд |
|
|
әмтндтуста. |
. v |
. |
: |
|
Бурхн Багшин гегән - күмк-төрлктни тууҗд ончрсн |
||
|
улсин негн. Кесг сай улс бишрңһү |
седкл зүүж, гедү |
|
: | |
дуңгә тевчдг күүг көрстә делкә деер |
олхд кецү берк. |
|
|
: Әмтә тоотын туст өр җөөлн седклтәдән |
Бурхн Баг |
|
|
шин гегән олн дундан тоомср олад, дурнаннь дуланднь |
||
|
ээврлснь мөн. Дөчн җилин туршарт һөөвлсн йовдлд |
||
|
дота-һаза уга делкән әмтн әдстнь күртхәр |
дегц дарцдг |
|
|
бәәсмн. Келн-әмтни сойлд Бурхн Багшин гегән шинрлт |
||
|
орулсн деерән шин неквр тәвсмн гиҗ сүзгчнр тоолна. |
||
|
Урднь һөөвлдг улс олн шевнрән серл угаһар Ор һанц |
||
|
бурхнд иткүлх күсл зүүдг болхла, Бурхн Багшин гегән |
||
|
тиим тоолвр уга итклиг бурушаҗ, шевнрин ухан әмн |
||
|
хойрнь хамт деегштхә гиҗ зүтксмн. Эн зөрлтнь эндү |
||
|
уга бәәсинь эндр өдрин бәәдл-җирһл герчлҗ бәәнә. |
||
|
Шуд иткәд сөгддг девсң төгсәд, «экләд меддг» девсң |
||
|
иржәхиг Бурхн Багшин гегән өөрнь дахгч олн шевнртән |
||
|
заасмн. Бишрңһү шевнрнь серәд, Деедс Бурхдын дееврт |
||
|
курәд, делкә гегәрүлгч серлтә болхдньБурхн Багшин |
||
|
НОМ туслсмн. Тер цага шевнрнь тооһарн түмнәс давдг |
||
|
бәәсмн. Бурхн Багшин гегән ирү алдр болдгин учрар |
||
|
тер шевнр дундаснь дегц гегәрәд, дала медрл хоршаһад |
||
|
цецрсн улс арвадар һарч ирсмн. Эн гегән эндр өдр күртл |
||
|
эңгин улстан герлтҗ бәәнә. |
|
|
|
Тана оньгт тусхаҗах дегтрт Бурхн Багшин сурһмҗта |
||
|
теҗгүдин үчүкн тоот орв; Эн ахр келврмүдт Бурхн Баг- |
||
|
шин Номин алтн зокалнь тохрснь лавта. Ташр сурһмжта |
||
|
тежг келврмүд ямаран чигн күүнә бий ухаһинь байҗасн |
||
|
деерән утхҗ чилшго уурхан саң болдгнь мөн. Тиимәс, |
||
|
тууль-түүкәр, домг-келврәр дамҗад |
тер |
цецн уханас |
|
күртсн йовдл төв сурһмҗиг шиңгәхд туслх гиҗ сан- |
||
|
гдна. |
|
|
Канкин Эрднъ
ШАҖН ГИСН ЮМБИ?
Кезәңк нег төвд туужд иигҗ келгдҗәнә гидг: нег дәкҗ нер һарсн лама сурвһ эргҗ йовх залуг үзнә.
-Та суврһ эргҗәсн йовдлтн сән керг, зуг шаҗн гиснтн даву юмн, - гиҗ залуд эн келнә.
-Тиигхлә, би ном умшдг болнав, - гиҗ тер залу санад шинәс ламла харһтлан судр номин ард| шилтҗ орна.
-Ном умшна гидгтн сән керг-үүл, болв шаҗн
даву, - гиҗ лама келв. . Тегәд залу даянд суухар шииднә. Лама ирәд:
«Даян гидгтн деед седкл, зуг шаҗн терүнәстн даву болдг», - гив.
-Эркм күндтә лама, шаҗн гихләрн, юуһинь медүлх санатавт? - гиҗ зөвәр өврсн залу сурна.
-Эн эгл бәәдләсн сулдхла, ухан-седклтн шаҗн тал эврән зөрх, - гиҗ лама хәрү өгв.
Бурхн Багшин-гегәнә ном-сурһалин недринь Тэнзин Гьятцо тиигҗ медүлҗ гидг.
й |
5 |
|
: |
; . * • |
|
|
ЧТО ТАКОЕ РЕЛИГИЯ?
В старой тибетской притче рассказывается: однажды знаменитый лама по имени Дром увидел человека, обходящего ступу.
- Это хорошо, что вы ходите вокруг ступы, - сказал Дром, - но религия лучше.
-Тогда я буду читать святую книгу, - подумал человек и рьяно читал се до тех пор, пока снова его не увидел Дром:
-Чтение святой книги, несомненно, благое дело, - сказал лама, - но религия лучше.
Тогда этот человек решил заняться медитацией. Пришел Дром и сказал: «Медитация - это великое '• благо, но религия лучше»:
-Высокочтимый, что Вы имеете в виду, когда говорите о религии? - спросил в недоумении человек.
-Отвлекитесь от форм мирской жизни, и ваша мысль обратится к религии, — ответил Дром.
Так монах Тэнзин Гьятцо изложил сущность современных учений буддизма.
ХОЙР ЦАР
Heг цар наадкдан һундлтаһар келнә;
— Дүүкә, чи ма хойр өдрин дуусн көдлв чигн, эзн |мадниг өвсн салм хойрар хотлна. Тас юм кедго цаадк һахан кичгиг болхла эдн тоста тутрһин хашар болн олн-зүсн уушар бордна. Яһад тиигдви?!
- Тиигдгтнь бичә үлү үз, - гиҗ наадк царнь хәрү өгнә. - Мана хот дала амтн уга болв чигн, мандан зокаста, ут нас наслхд туслна. Нәр учрвза гиһәд бордҗах һахан кичг болхла, әмндән күрх хот эдлжәхнь лавта.
1 '
tf ' |
ДВА ВОЛА |
Один вол жалуется второму:
— Отчего это, брат, так получается, что мы с тобой целыми днями работаем, а хозяева кормят нас только травой да соломой. А вот поросёнка который никогда ничего не делает, они кормят рисовой кашей с маслом и всякими вкусностями?!
- Не завидуй ты ему, - отвечал второй вол. Наша пища проста и безвкусна, но здоровая, поэтому мы можем жить долго, а поросёнок, которого откармливают на случай пиршества, поистине вкушает пищу смерти.
БУҺ МАРЛ ЧОН ХОЙР
Мег дәкҗ буһ марл чонла харһна. Әмтә юмна әмнд күрдгтнь буһ марл чоныг шоодад, сән төрлән олшгоһинь терүнд медүлнә.
Буһ марл өвснә теҗәлтә болдгарн бийән буйнтад тәвәд, хөвтә кишг эдлхдән белн бәәҗ. Зуг xoiip нәәҗ хольҗсна хөөн хамг тоот буһ марлынар болсн уга: овсән дахулад, эн кесг миңһн әмтә-киитә хорхашавҗиг уга кедг бәәҗ.Тиигсн деерән,һарһсн үүлән килнцд эс тоолсндан сәәни орнд төрдго болна. Әмнәннь төлә алач-махч болсн чон килнцән барсн төләдән кишгән эдлнә.
10 |
11 |
|
. « •
ВОЛК И ОЛЕНЬ
Встретились как-то олень и волк. Олень стал упрекать волка за то, что губит живые существа, и предрек ему плохое перерождение.
Себя он считал весьма добродетельным, так как питался растительной пищей и тем самым рассчитывал достигнуть вечного блаженства. Однако после смерти двух друзей всё получилось не так, как думалось оленю: поедая растительность, он уничтожал тысячи живых существ, мелких насекомых и, поскольку не раскаивался в содеянном, заслужил плохое перерождение.
А волк, постоянно испытывавший раскаяние за свое хищничество, как раз и достиг нежданного блаженства.
13
ЧИНИ ДОТР БИ ЧИЧРҖӘНӘВ-
Әрүн седкләрн Бурхн Багшт шүтдг нег кун бәәҗ Әвр сәәхн, модар урлсн хуучн цага Бурхн Багшин көшәтә бәәсн сәнҗ. Терүгэн эркм чимгтә зөөрт тоолдг бәәҗ.
Her дәкҗ, киитн үвләр, өвсн гертән эн ор һанцарн үлднә. Догшн киитнәс әрә һолдан торчах күн эгзңнәд чичрнә. Һалд өр өгдг модна зорһсн чигн уга болна. «Эрлгд одх цагм ирсн боллта», - гисн ухан эн саамлань энүнд орна. Сөөнь өрәллә, көрәд үкн гиҗәх өмн өргнднь, тер күүнүр Бурхн Багш ирәд:
-Бийим яһад эс түлнәч? - гиҗ сурна.
'Модң көшә эрс дахад зогса бәәһә болна. "Гер күи күчтә гидгәр чочна.
«Диггә шулм ирҗ билтәл», - гиҗ эн санна.
-Юн гинәч? Бурхна көшә шатахмби? Төрүц
болшго! Алнав гивүчн! |
' |
Бурхн Багш инәһәд келнә: |
|
- Кемр бийим көшәд үзҗ бәәхлә, чи |
на- |
нас холдҗанач. Көшәд биш, би дотрчн бәәнәв. Мөргүлин юмнд биш, мөргҗәх күүнә дотрнь бәәдүв. Чини дотр би чичрҗәнәв! Кошәһән шата!
14
ЭТО Я ДРОЖУ В ТЕБЕ *
Жил человек, всем сердцем поклонявшийся Будде. Была у него старинная деревянная статуя Будды. Он относился к ней как к величайшему сокровищу.
Как-то зимой он остался один в соломенной хижине. Стоял такой мороз, что его стало трясти от холода. Не было ни щепки, чтобы развести огонь
«Похоже, наступает мой смертный час» - подумал он. : .
В полночь, когда он почти окоченел, явился его взору Будда и спросил:
- Почему ты не сожжёшь меня?
Деревянная статуя всё так же стояла у стены. Человек очень испугался. «Это, должно быть, дьявол», - подумал он.
-Что ты сказал? Сжечь статую Будды? Никогда! Ни за что!
Будда рассмеялся и сказал:
-Если ты видишь меня в статуе, значит, ты отдаляешься меня. Я в тебе, а не в статуе. Я не в предмете поклонения, а в том, кто молится. И это я дрожу в тебе! Сожги статую!
. „ . _
ХӨВ-КИШГИН AМTH
- Хөв-кишгин амтн ямаран? - гиҗ нег күн Бурхн Багшас сурна.
- Теңгсәс балһ, - гиҗ тернь хәрү өгнә. - Heг көвәһәснь балһад, дәкәд наадкаснь балһад, тал дундаснь чигн балһҗ үз: амтнь - оньдин негн, давста. Хөв-кишгин а м т н бас негн.
16
------
ВКУС БЛАЖЕНСТВА
- Каков вкус у |
блаженства? - спросил человек |
у Будды. • |
• § |
- А ты попробуй морской воды, •- ответил тот. - Сначала у одного берега, потом у другого, можешь
ис середины: вкус воды везде один, солёный. Так
иу блаженства вкус один.
19