Пределы последовательностей и функций
..pdfОтметим, что если аргумент x, стремясь к бесконечности, принимает лишь натуральные значения, то соответствующая бесконечно большая функция становится бесконечно большой последовательностью.
Определение. Последовательность { xn } называется бесконечно большой, если
( A> 0)( nA N )(≥ n nA )>: xn A.
Из определения бесконечно большой последовательности можно сделать вывод, что бесконечно большая последовательность имеет предел∞ .
Пример 4. |
Доказать, |
что |
|
последовательность |
xn = |
|
2n2 |
||||||||||||||||||||
|
n3 + 5n2 + 8 |
|
|||||||||||||||||||||||||
является бесконечно малой. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Решение. Последовательность является бесконечно малой, ес- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2n |
2 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
ли( ε > |
0)( |
n |
N )(≥ |
n |
n ) : |
|
|
|
2n |
< ε |
|
или |
|
|
< ε . |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
ε |
|
|
|
|
|
ε |
n3 + 5n2 + 8 |
|
|
|
|
n3 + 5n2 + 8 |
|||||||||||
Поскольку |
|
2n2 |
< |
|
|
2n2 |
|
= |
2 |
|
|
, |
наше неравенство справед- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
n3 + 5n2 + 8 n3 + 5n2 |
|
|
n + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
ливо при тех же n, при которых |
2 |
|
|
< ε илиn > |
2 |
− 5 . Таким обра- |
|||||||||||||||||||||
n + |
5 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ε |
|
|
|
|
|
|
||||
зом, nε |
= |
2 |
− 5 +1 = |
2 |
− 4 и утверждение доказано. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
ε |
|
ε |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Пример 5. |
Доказать, что последовательность xn |
|
= 2 n |
является |
|||||||||||||||||||||||
бесконечно большой. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Решение. |
Иначе требуется доказать, что lim 2 n = +∞ |
(знак +, |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
|
||
так как2 n > 0 ). Зададим произвольное |
A > 0 и найдем номерnA , та- |
||||||||||||||||||||||||||
кой, |
что |
|
при |
всех |
n ≥ |
|
nA |
|
|
|
выполняется |
|
неравенство |
2 n > A n lg 2 > lg A n > lg A n > lg2 A . lg 2
11
|
lg2 |
A |
|
|||
НомерnA |
= |
|
|
|
|
+ 1 . |
|
2 |
|
||||
|
lg |
|
2 |
|
Утверждение доказано.
12
4. ОСНОВНЫЕ ТЕОРЕМЫ О ПРЕДЕЛАХ
Сформулируем теоремы, которые облегчают нахождение преде-
лов функции. Формулировка теорем |
для случаев, когда |
x → x0 |
||||||||
и x → ∞ , аналогичны. |
|
|
|
|
|
|
lim f ( x ) |
и lim g ( x ) , |
||
Предполагая, |
что существуют |
пределы |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x→ x0 |
x→ |
x0 |
имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теорема 1. lim ( f ( x ) ± g ( x )) = lim f ( x ) ± lim g ( x ) . |
|
|
||||||||
x→ x0 |
|
|
|
→x x0 |
→ x x0 |
|
|
|||
Теорема 2. lim ( f ( x ) g ( x )) = lim f ( x ) lim g ( x ) . |
|
|
||||||||
x→ x0 |
|
|
|
→x x0 |
→ x x0 |
|
|
|
||
|
f ( x ) |
|
lim f ( x ) |
, если lim g ( x ) ≠ 0 . |
|
|
||||
Теорема 3. lim |
= |
x→ |
x0 |
|
|
|
||||
g ( x ) |
lim g ( x ) |
|
|
|||||||
x→ x0 |
|
|
x→ x0 |
|
|
|
||||
|
|
|
x→ |
x0 |
|
|
|
|
|
|
Теорема 4. Если f ( x ) = c |
(c = const ) , то lim f ( x ) = c. |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
x→ |
x0 |
|
|
Теорема 5. Предел степени равен степени от предела основания, |
||||||||||
то есть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim ( f ( x ))k = (lim f ( x ))k . |
|
|
|||||||
|
x→ |
x0 |
|
|
→x x0 |
|
|
|
||
Теорема 6. Постоянный множитель можно выносить за знак пре- |
||||||||||
дела: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim (cf ( x )) = c lim f ( x ) . |
|
|
|
||||||
|
x→ |
x0 |
|
|
→x |
x0 |
|
|
|
13
5. ПРОСТЕЙШИЕ ПРИЕМЫ РАСКРЫТИЯ НЕОПРЕДЕЛЕННОСТЕЙ
Обратим внимание на то, что теорема 1 не дает ответа в случае,
если lim f ( x ) = ∞ |
и |
lim g ( x ) = ∞ |
(неопределенность вида∞ ± ∞ |
); |
|||||||||
x→ x0 |
|
|
x→ x0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
теорема 2 не дает ответа, если lim f ( x ) = ∞ |
, lim g ( x ) = 0 (неопреде- |
||||||||||||
|
|
|
x→ |
x0 |
|
|
|
|
x→ |
x0 |
|
|
|
ленность вида∞ |
0 ); |
теорема |
3 |
в случае, |
если lim f ( x ) = ∞ |
, |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→ x0 |
|
|
lim g ( x ) = ∞ |
(неопределенность |
вида |
∞ |
), |
и, |
если lim f ( x ) = 0 , |
|||||||
∞ |
|||||||||||||
x→ x0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→ x0 |
|
||
lim g ( x ) = 0 |
(неопределенность |
вида |
0 |
). |
Кроме |
названных могут |
|||||||
|
|||||||||||||
x→ x0 |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
встречаться и другие неопределенности, которые можно свести к перечисленным.
Некоторые приемы, используемые для раскрытия неопределенностей, показаны далее на конкретных примерах.
Пример 6. Найтиlim |
5n2 +1 |
|
|
. |
|
|
||
n→∞ |
7n5 + 2n + 3 |
Решение. Прежде всего проверим, применимы ли к данной дроби теоремы о пределах, или мы имеем дело с неопределенностью. Для этого найдем пределы числителя и знаменателя дроби. Последо-
вательности {5n2 +1} и {7n5 + 2n + 3} при n → ∞ |
являются беско- |
|||
нечно большими. Поэтому |
|
|
|
|
lim (5n2 +1) = ∞ |
, lim (7n5 + 2n + 3) = ∞ . |
|
||
n→∞ |
n→∞ |
|
|
|
Следовательно, имеем дело с неопределенностью вида |
∞ |
. |
||
|
||||
|
|
∞ |
|
Для раскрытия этой неопределенности и использования теоремы о пределе отношения двух последовательностей выделим в числите-
14
ле и в знаменателе n в старшей для числителя и знаменателя степени в качестве сомножителя и сократим дробь.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
5 |
|
|
+ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
5n |
2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||
7n |
5 |
+ 2n + 3 |
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
n→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
→∞n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
7 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
4 |
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
+ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
0 |
= 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
= lim |
|
|
n3 |
n5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
7 + |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
n4 |
|
n5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Ответ: 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 7. Найти lim |
|
|
|
|
3n3 + 7n +1 |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
−11n3 + 2n2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
→∞ |
|
|
|
+ 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3n3 + 7n +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
−11n |
3 |
|
+ 2n |
2 |
|
+ 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
+ |
7 |
|
+ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 + |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
2 |
|
n |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n2 |
n3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
3 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
→∞n |
|
|
|
|
|
|
−11 |
+ |
|
+ |
|
|
|
11 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
−11+ |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
n |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
n |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Ответ: − |
3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
11 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Пример 8. Найти lim |
−17n5 + 6n2 + 3n + 2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n3 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−17n5 + 6n2 + 3n + 2 |
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
3 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
−17 + |
|
6 |
|
|
+ |
3 |
|
|
+ |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
3 |
|
|
n |
4 |
|
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n |
→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15
|
6 |
|
3 |
2 |
|
|
|
|
||||||
|
−17 + |
|
|
+ |
|
+ |
|
|
= |
−17 |
= −∞ . |
|||
= lim |
n3 |
n4 |
n5 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
n→∞ |
1 |
|
1 |
|
0 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n2 |
n5 |
|
|
|
|
|
|
Ответ: −∞ .
Обобщая рассмотренные примеры, можем сказать, что при на-
|
|
Pk |
(n) |
|
|
хождении предела рациональной дроби |
|
|
для n → ∞ |
возника- |
|
Q |
(n) |
||||
|
|
m |
|
|
|
ют три возможности: |
|
|
|
|
|
а) еслиk < m , то предел равен 0; |
|
|
|
|
|
б) еслиk = m , |
то предел равен отношению коэффициентов при |
||||
старших степенях; |
|
|
|
|
|
в) еслиk > m , |
то предел равен бесконечности, причем знак бес- |
конечности в каждом конкретном случае определяется особо. Такой же прием можно использовать и для раскрытия неопреде-
ленности |
∞ |
, содержащей иррациональность. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
∞ |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 9. Найтиlim |
2 4 n + 3 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n→∞ |
4 |
5n +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Решение. Наибольшие степени числителя и знаменателя рав- |
||||||||||||||||||||||||||||
ны |
1 |
. Вынесем в числителе и знаменателе множитель n |
14 и сокра- |
||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тим дробь: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
3 |
|
|
||
|
|
|
|
|
2 |
4 |
n |
+ 3 |
|
∞ |
|
|
|
|
|
4 n 1 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
= lim 2 |
|
|
|
|
|
= |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
1 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
n→∞ |
|
4 5n |
|
∞ |
|
|
|
→∞n |
+ |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 n 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
= 2 lim |
|
|
|
|
|
= |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
n→∞ |
|
|
|
+ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16
Ответ: 2 .
|
4 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 10. Найтиlim |
|
|
n5 +1 + n |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
n→∞ |
|
|
4 |
|
n |
7 |
|
+ n |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Решение. Наибольшая степень в числителе — |
|
5 |
, наибольшая |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
степень в знаменателе — |
|
7 |
. Выносим в числителе и знаменателе |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
n |
5 2 и сокращаем дробь: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
+ |
1 |
|
+ n |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
+1 |
+ n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
lim |
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
n→∞ |
4 |
n |
7 |
+ n |
2 |
|
|
|
|
|
→∞n |
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
1 |
|
+ |
1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
n |
10 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
n |
5 |
|
|
1 |
+ |
|
1 |
+ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
32 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
+ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
4 |
|
|
3 |
n |
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
1 + |
|
|
|
|
|
+ |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
n |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
2 |
|
|
= ∞ . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
n→∞ |
|
|
|
|
|
1 |
|
+ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
3 |
n |
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Ответ: ∞ . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рассмотрим |
далее |
|
|
|
|
|
|
|
примеры |
|
|
|
|
|
|
определения |
предела |
||||||||||||||||||||||||
lim ( f ( x ) − g ( x )) , когдаlim f ( x ) = ∞ |
|
|
, |
|
lim g ( x ) = ∞ , |
по крайней ме- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x→∞ |
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
ре, одна из функций |
f ( x ) |
и g ( x ) иррациональная. |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Пример 11. lim |
( |
|
|
x2 +1 − x) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17
Вычисление предела связано с раскрытием неопределенности вида∞ − ∞ . Для этого необходимо избавиться от иррациональности.
Умножим и разделим выражение |
x2 +1 − x на выражение |
x2 +1 + x и воспользуемся формулой для разности квадратов:
lim ( |
|
x2 +1 − x) = {∞ − ∞ =} |
|
|
|
|
|
||
x→∞ |
|
( x2 +1 − x)( x2 +1 + x) |
|
|
|
|
|||
= lim |
|
= lim |
|
1 |
= 0. |
||||
|
|
|
|
|
|
||||
( |
x2 +1 + x) |
|
( |
x2 +1 + x) |
|||||
|
x→∞ |
|
→∞ x |
|
|||||
При этом lim ( x2 |
+1 − x) = +∞ . |
|
|
|
|
||||
|
|
x→−∞ |
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: 0, +∞ . |
x − 3 x −1) . |
|
|
|
|
|
|||
Пример 12. lim ( 3 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
Решение. В этом случае также имеет место неопределенность |
|||||||||
вида ∞ − ∞ |
. Умножим и разделим выражение, стоящее под знаком |
||||||||
предела, |
на |
|
неполный квадрат |
суммы 3 |
x2 |
+ 3 x ( x −1) + 3 ( x −1)2 , |
и воспользуемся формулой для разности кубов.
lim |
( |
3 |
x − 3 x −1 |
) |
= {∞ − ∞ |
=} |
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
||
= lim |
( 3 |
x − 3 x −1)(3 x2 |
+ 3 x ( x −1) + 3 ( x − 1)2 ) |
= |
|||||
|
(3 x2 + 3 x ( x −1) + 3 ( x −1)2 ) |
||||||||
x→∞ |
|
|
|
|
|||||
= lim |
|
|
|
1 |
|
= 0. |
|
||
|
|
|
|
|
|
||||
(3 |
x2 + 3 x ( x −1) + 3 ( x −1)2 ) |
|
|||||||
x→∞ |
|
|
|
|
Ответ: 0 .
При вычислении предела отношения двух многочленов при x → x0 , обращающихся в нуль при x = x0 (неопределенность ви-
18
да |
0 |
), |
следует сначала числитель и знаменатель дроби представить |
|
|||
0 |
|
|
|
в виде |
произведения сомножителей, одним из которых являет- |
ся( x − x0 ) . Это всегда можно сделать, так как из алгебры известно: если многочлен обращается в нуль при x = x0 , то он без остатка делится на( x − x0 ) . Затем следует сократить на( x − x0 ) .
Пример 13. lim |
x2 +14x − 32 |
. |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Решение. |
x→ |
2 x2 − 6x + 8 |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
+14x − 32 |
0 |
|
|
( x − 2)( x +16) |
|
|||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
= lim |
( x − 2)( x − 4) |
= |
||
x |
2 |
− 6x + 8 |
|
|||||||||||||
x→ 2 |
|
0 |
|
→x 2 |
|
|||||||||||
= lim |
x +16 |
= |
2 +16 |
= −9. |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||
x→ |
2 |
|
x − 4 2 − 4 |
|
|
|
|
Ответ: –9.
Если числитель или знаменатель дроби представляет собой иррациональные функции, которые обращаются в нуль приx = x0 , для
вычисления предела при x → x0 следует избавиться от иррациональности, как это было показано в примерах 11, 12.
Пример 14. Найтиlim |
|
|
x2 +1 −1 |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
x→ 0 |
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
x2 |
+1 −1 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
lim |
|
|
|
|
|
= |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
x→ 0 |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
= lim |
( |
x2 +1 −1)( |
x2 +1 +1) |
= lim |
|
|
x2 |
= |
1 |
. |
||||||||
|
|
x2 ( x2 +1 +1) |
|
( |
x2 +1 +1) |
|
||||||||||||
x→ |
0 |
|
|
→x 0 x2 |
2 |
|
Ответ: 1 . 2
19
6. ПЕРВЫЙ И ВТОРОЙ ЗАМЕЧАТЕЛЬНЫЕ ПРЕДЕЛЫ
В ряде случаев вычисление пределов производят с помощью двух важных формул, которые носят название первого и второго замечательных пределов.
Первый замечательный предел:
|
|
|
lim |
sin |
x |
= 1 . |
|
|
|||
|
|
|
x |
|
|
||||||
|
|
|
x→ |
0 |
|
|
|
|
|||
Второй замечательный предел: |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
1 |
|
|
x |
|
1 |
|
||
|
|
|
|
|
|
||||||
lim 1 |
+ |
|
|
|
|
= lim (1 + y ) |
|
= e , |
|||
|
|
|
y |
||||||||
|
|
|
|||||||||
x→∞ |
|
|
x |
|
|
→ y |
0 |
|
|
|
где e — иррациональное число.
Полезно также использовать следующие результаты:
lim |
ln (1 + x ) |
= 1, |
|||||
|
|
||||||
x→ |
0 |
x |
|
||||
lim |
a x −1 |
= ln a, |
|||||
|
|||||||
x→ |
0 |
x |
|
||||
lim |
(1 + x )α −1 |
= α . |
|||||
x |
|
||||||
x→ |
0 |
|
|||||
Первый замечательный предел позволяет раскрыть неопределен- |
ность вида |
0 |
, когда в числителе и (или) знаменателе дроби содер- |
|
||
0 |
|
жатся тригонометрические или обратные тригонометрические функции.
Пример 15. Найти lim sin kx .
x→ 0 x
20