Методическое пособие 296
.pdfПример 5. Найти
e |
dx |
|
x |
1 |
|
|
|
. Обозначим
e |
x |
|
t
. Тогда
x ln t
,
dx |
dt |
|
t |
||
|
e |
dx |
|
x |
1 |
|
|
|
|
C ln |
.Следовательно,
|
|
|
|
dt |
|
|
1 |
|
1 |
|
dt ln t ln t 1 |
C ln |
t |
|
|
t |
|
t 1 |
t |
t 1 |
|
t 1 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
e |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
e |
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Метод замены переменных является одним из основных методов вычисления неопределенных интегралов. Успех интегрирования зависит в значительной степени от того, сумеем ли мы подобрать такую удачную замену переменных, которая упростила бы данный интеграл. Изучение методов интегрирования сводится к выяснению того, какую надо сделать замену переменной при том или ином виде подынтегрального выражения.
Задачи для самостоятельного решения
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
2 |
5 |
|
1. |
cos x 5sin x 6 |
|
dx |
|
2. |
x 2 |
x |
dx |
||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||
4. |
|
|
ex |
|
|
dx |
|
5. |
|
x cos |
|
3x2 |
1 dx |
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
2ex |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
|
|
|
6. |
|
|
xdx
x2 2 3
|
|
dx |
cos |
2 |
x(3tgx 1) |
|
|
|
2ln x 3 |
3 |
|
|||
7. |
|
|
|
dx |
|||
|
|
x |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
10. |
|
1 cos x |
|
dx |
|||
|
|
|
2 |
||||
(x |
sin x) |
|
|||||
|
|
|
|
|
13. 2ex 3 4 ex dx
8. xe4 x2 dx
11. |
|
cos x |
|
|
|
2 |
|
||
|
5 |
sin |
x |
|
|
|
|
14. 2ln x x
dx
1 dx
|
|
(arcsin x) |
2 |
1 |
|||||
9. |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
dx |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
1 x |
2 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|||
12. |
|
|
|
x |
|
4 |
dx |
||
x |
2 |
4 |
|||||||
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
15. x 5 2x2 6 dx
9
16. |
|
arctg |
||
1 x |
2 |
|||
|
|
|||
|
|
|
||
19. |
|
x sin 5 |
||
|
||||
22. |
|
1 x |
2 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
x |
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
2 |
dx |
||
|
||||
dx |
|
|
|
|
(arcsin x) |
3 |
|||
|
17. |
|
|
|
20. |
|
23. |
|
|
|
2 |
4 |
|
|
|
||
x3 |
x |
|
dx |
|
|
||
|
|
|
|
|
|||
x |
3 |
dx |
|
|
|||
|
|
|
|||||
1 x |
8 |
|
|
||||
|
|
|
|||||
3ln x |
2 |
2 |
|||||
dx |
|||||||
|
|
|
x |
|
|||
|
|
|
|
|
18. |
|
|
|
21. |
|
|
|
24. |
|
e |
3 sin x |
cos xdx |
|
|
|
|
cos x |
dx |
|||
3 |
2sin x 5 |
||||||
|
|||||||
|
|
||||||
|
e |
2x |
dx |
|
|||
|
|
|
|
||||
4 |
e |
2x |
1 |
|
|||
|
|
|
|
5. ИНТЕГРИРОВАНИЕ ПО ЧАСТЯМ
Пусть u и v – функции, имеющие непрерывные производные. Тогда дифференциал произведения uv равен:
d uv u dv v du . Интегрируя это равенство, получим:d uv uv u dv v du
или
|
u dv uv |
|
v du |
|
|
.
(13)
Полученная формула называется формулой интегрирования по частям. Эта формула чаще всего применяется к интегрированию выражений, которые можно так представить в виде произведения двух сомножителей u и dv, чтобы отыскание функции v по ее дифференциалу dv и вычисление интеграла
v du
составляли более простую задачу, чем непосредственное
вычисление интеграла u dv .
Укажем некоторые типы интегралов, которые удобно вычислять методом интегрирования по частям.
1. Интегралы вида
P x e |
kx |
dx |
|
,
P x sin kx dx
,
P x cos kx dx , где P x – многочлен, k – число. Здесь удобно
10
положить тели.
u
P x
, а за dv обозначить все остальные сомножи-
2. |
Интегралы вида |
|
|
P x arcsin x dx |
, |
|
P x arccos x dx , |
||||||||||||||||||||||||||||
P x ln x dx , |
P x arctg x dx , |
P x arcctg x dx . Здесь удобно |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
положить |
dv P x dx |
, а за u обозначить остальные сомножите- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
ли. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пример |
1. |
Найти |
2x 1 e |
3x |
dx . |
|
Положим |
|
u 2x 1, |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
dv e |
3x |
dx . Тогда |
du 2dx , |
|
|
v |
|
e |
3x |
dx |
1 |
e |
3x |
(можно положить |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C 0 ). Следовательно, по формуле интегрирования по частям: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
2x 1 e |
3x |
dx 2x 1 |
1 |
e |
3x |
|
1 |
e |
3x |
|
2 dx |
1 |
2x 1 e |
3x |
|
2 |
e |
3x |
C. |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
Пример 2. Найти |
|
2 |
|
|
x |
dx . Пусть u x |
2 |
, dv e |
x |
dx |
. Тогда |
||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
e |
|
|
du
2x dx
,
v
e |
x |
|
. Поэтому
|
2 |
x |
dx |
|
x |
e |
Для вычисления интеграла
2 |
e |
x |
2 |
|
||
x |
|
|
|
|||
|
e |
x |
x dx |
|
||
|
|
|||||
|
|
|
|
e |
x |
x dx . |
|
снова применим формулу
интегрирования по частям: |
u x , |
||||||
v e |
x |
. Следовательно |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
ex x dx x ex ex dx |
|||||
Поэтому окончательно |
|
2 |
x |
2 |
e |
||
|
x |
e |
dx x |
Пример 3. Найти |
|
arctg x dx . |
|
|
x |
dx . |
Тогда |
|||
|
dv e |
|||||
x ex ex C . |
||||||
x |
2 x e |
x |
e |
x |
C . |
|
|
|
|
|
|||
Пусть |
u arctg x , |
du
dv
dx
dx
,
.
Тогда du |
1 |
dx , v x . Поэтому |
1 x2 |
11
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
arctg x dx x arctg x |
1 x |
|||||||
|
|
|
||||||
x arctg x |
1 |
|
|
|
C. |
|||
2 |
ln 1 x2 |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 4. |
Найти |
ln x |
|||||
|
|
2 |
dx |
|
dx .
x arctg x |
1 |
||
2 |
|||
|
|
||
Пусть |
u ln |
|
d |
|
x ,
|
x2 |
|
1 |
|
|
1 x |
|
|
|
2 |
|
dv dx |
. Тогда
du
1 x
dx
,
v xln
. Поэтому
x dx x ln x |
|
x |
1 |
dx |
|
x |
|||||
|
|||||
|
|
|
|
x ln
x
x C
.
Задачи для самостоятельного решения
1. |
|
|
3x 2 e |
x |
dx |
||||
|
|||||||||
|
|
||||||||
4. |
|
5 x sin 4xdx |
|||||||
7. |
|
x |
2 |
sin 4xdx |
|||||
|
|||||||||
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. |
|
ln(x |
2 |
1)dx |
|||||
|
|||||||||
|
|
||||||||
13. |
|
arctg 2x dx |
|||||||
|
2. |
|
3x |
7 cos 2xdx |
|||
5. |
|
x3 |
x |
dx |
||
|
|
|||||
|
|
|
||||
8. |
|
x |
3 |
sin 2xdx |
||
|
||||||
|
|
|
||||
11. |
|
x |
2 |
ln x 3 dx |
||
|
||||||
|
|
14. x arctg 3x dx
3. |
|
2x 3 e |
3x |
dx |
|
||||
|
|
6. |
|
x |
2 |
cos xdx |
||||
|
|
|||||||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9. |
|
|
ln x 3 dx |
|||||
|
|
|||||||
12. |
|
(x 1) ln |
2 |
(x 1)dx |
||||
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||
15. |
|
|
arccos 2xdx |
|||||
|
|
|
|
|
|
16. x3 ln x 7 dx
17. |
|
3 |
arctg x dx |
x |
18. |
|
|
arcsin x |
2 |
dx |
|
6. ИНТЕГРИРОВАНИЕ ДРОБНО-РАЦИОНАЛЬНЫХ ФУНКЦИЙ
6.1. Простейшие рациональные дроби и их интегрирование
Дробно-рациональной функцией (или рациональной дробью) называется функция, равная отношению двух многочленов:
12
|
|
|
P |
x |
|
A x |
m |
A x |
m 1 |
... A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
f x |
m |
|
|
0 |
|
|
1 |
|
m |
, |
|
(14) |
|
|
Q |
x |
B x |
n |
B x |
n 1 |
... B |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
n |
|
|
0 |
|
|
1 |
|
n |
|
|
|
где |
Pm x |
– многочлен степени m, а Qn x – многочлен степени |
||||||||||||
n. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если |
степень числителя |
|
|
меньше |
степени |
знаменателя |
|||||||
( m n ), то дробь называется правильной, в противном случае |
||||||||||||||
( m n ) дробь называется неправильной. |
|
|
|
|
||||||||||
|
Всякую неправильную рациональную дробь |
P x |
можно |
|||||||||||
|
Q x |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
путем деления числителя на знаменатель представить в виде суммы многочлена и некоторой правильной дроби:
P x |
L x |
R x |
|
|
|
|
, |
(15) |
|
Q x |
Q x |
где
L x
– многочлен, а
R Q
x x
– правильная рациональная
дробь.
Правильные рациональные дроби вида
1. |
|
A |
, |
|
|
|
|
x a |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
2. |
|
A |
|
(k – целое положительное число 2 ), |
||
|
x a |
|||||
|
|
|
k |
|
|
|
3. |
|
Ax B |
|
(корни знаменателя комплексные, т.е. |
||
|
|
|||||
x2 px q |
||||||
4. |
|
Ax B |
|
(k – целое положительное число |
||
|
|
|||||
|
x2 px q k |
p |
2 |
4q 0 ), |
|
|
|||
2 |
, корни зна- |
менателя комплексные),
называются простейшими рациональными дробями I, II, III и IV типов.
Рассмотрим сначала интегралы от простейших рациональных дробей.
13
|
|
|
|
I. |
|
x |
A |
|
dx |
A |
|
d |
x a |
Aln x a C . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
x |
a |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x a |
k 1 |
|
|
|||||
|
|
|
|
II. |
|
|
|
|
|
|
dx A |
|
x a |
k |
|
dx A |
|
|
C. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x a |
k |
|
|
|
|
k |
1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
2x |
p |
|
|
Ap |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ax B |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
B |
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
III. |
x |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
px q |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
px q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
A |
|
|
2 |
2x p |
|
dx |
|
|
B |
|
Ap |
|
|
2 |
|
|
dx |
|
|
|
|
A |
ln x |
2 |
px q |
|||||||||||||||||||
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
px q |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
x |
|
|
px q |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
B |
|
Ap |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
ln x |
2 |
px q |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2B Ap |
arctg |
|
2x p |
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
4q p |
|
|
|
|
|
4q p |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
IV. Рассмотрим интегрирование простейшей дроби IV типа на примере:
|
|
2 |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
. |
Сделаем замену |
|
x 2 3 tg t , |
|||||||||||||||||||
x |
4x 13 |
2 |
|
x 2 |
2 |
9 |
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
тогда dx |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
dt |
, |
t arctg |
x 2 |
. Следовательно, |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos |
2 |
t |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3dt |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x 2 |
2 |
9 |
2 |
|
|
|
9 tg2t 9 |
|
2 cos2 t |
|
|
9 |
|
|
2 |
|
2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
t |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
|
t |
|
|
|
|
|||
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 cos 2t |
|
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
cos |
|
|
t dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
t |
|
sin 2t |
C |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
27 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
27 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
54 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
x+2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x+2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
2arctg |
|
|
|
|
|
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
54 |
|
3 |
|
|
|
|
2 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14
6.2. Разложение рациональной дроби на простейшие
Теорема. Всякую правильную рациональную дробь |
P x |
, |
|
Q x |
|||
|
|
||
знаменатель которой разложен на множители |
|
|
|
Q x x x1 k1 x x2 k2 x2 p1x q1 s1 x2 pm x qm sm , |
|
можно представить (и притом единственным образом) в виде суммы простейших дробей:
P |
|
x |
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
x x |
k |
|
|
|
x x |
|
k |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x x |
|
k |
|
|
|
x x |
k |
1 |
|
||||||||||||||||||||||
Q |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
x x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
C x D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C x D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
s |
x D |
|
|
|||||||||||||||
... |
|
|
k |
|
... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
|
|
s |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
x x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s 1 |
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
p x q |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
p x q |
|
1 |
|
|
2 |
|
p x q |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
M |
x N |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
M |
2 |
x N |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
M s |
|
x Ns |
|
|
|
|
16 |
|||||||||||||||||
... |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
m |
|
|
|
|
|
m |
|
, |
|
||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s |
1 |
x |
2 |
p |
|
|
x q |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
p |
x q |
|
|
m |
|
2 |
p |
|
x q |
|
|
m |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
|
|
m |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
|
|
m |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
|
m |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где
A , A |
,..., B , B |
,..., C , D ,..., M |
, N |
,... |
||||
1 |
2 |
1 |
2 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
– некоторые действи-
тельные коэффициенты.
Поясним формулировку теоремы на следующих примерах:
1.
2.
3.
|
|
|
|
x2 4 |
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
B |
|
C |
|
|
|
D |
; |
|
|
|||||||||
|
x 2 x 3 3 |
x 2 |
x 3 3 |
x 3 2 |
x 3 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
3 |
1 |
|
|
|
A |
|
B |
|
Cx |
D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
x2 |
x |
|
x2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
x2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
7x |
2 |
8x |
9 |
|
|
|
|
|
|
A |
|
B |
|
|
Cx D |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||
|
x 1 |
|
x 2 |
|
x2 x 1 |
|
|
x |
1 |
|
x 2 |
|
x |
x |
1 |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
Для нахождения коэффициентов |
A1, A2 ,..., B1, B2 |
Mx N |
|
. |
|
||
x2 x 1 |
2 |
|
|
|
|
,... в равен- |
стве (16) можно использовать метод неопределенных коэффици-
ентов. Суть метода состоит в следующем:
1. В правой части равенства (16) приведем дроби к общему знаменателю Q x ; в результате получим тождество
15
P Q
x x
S Q
x x
, где
S x
– многочлен с неопределенными коэф-
фициентами.
2. Так как в полученном тождестве знаменатели равны, то тождественно равны и числители, т.е.
P x
S
x
.
(17)
3.Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях x
вобеих частях тождества (17), получим систему линейных уравнений, из которой определяются искомые коэффициенты
A , A |
,..., B , B |
,... |
||
1 |
2 |
1 |
2 |
|
Пример. Представить дробь
x |
2 |
2 |
|
|
x 1 |
3 |
x 2 |
в виде суммы
простейших дробей. Согласно (16), имеем:
x |
2 |
2 |
|
A |
|
A |
|
A |
|
B |
|
|
|
|
|
|
. |
||||||
|
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
3 |
x 2 |
x 1 |
3 |
x 1 |
2 |
|
x 1 |
|
x 2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Приводя к общему знаменателю, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
3 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
x 2 |
|
A |
|
x |
1 |
|
x 2 |
|
A |
|
x 1 |
|
x 2 |
|
B |
|
x 1 |
||||||||
x 1 |
|
x 2 |
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Приравниваем числители: |
|
|
|
|
|
A A 3A 3B x |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
2 A B x |
3 |
A 3B x |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
2A 2A 2A B . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Приравнивая коэффициенты при x3 , x2 , x1, x0 (свободный член),
получим систему линейных уравнений для определения коэффициентов:
0 A3 B
1 A2 3B
0 A1 A2 3A3 3B2 2A1 2A2 2A3 B.
16
Решая эту систему, найдем: |
A1 |
|||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
||||
x |
2 |
2 |
|
1 |
|
|
||
|
|
|
|
|||||
x 1 |
3 |
x 2 |
x 1 |
3 |
||||
|
3 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
1,
1x
A2
1 2
1 3
9
,
A3
2 x 1
2 9
9
,
B |
2 |
||
9 |
|||
|
|||
2 |
|
. |
|
x 2 |
|||
|
.
6.3. Интегрирование любых дробно-рациональных функций
Сформулируем общее правило интегрирования рациональных дробей.
1.Если дробь неправильная, то представить ее в виде суммы многочлена и правильной дроби;
2.Разложив знаменатель правильной рациональной дроби на множители, представить ее в виде суммы простейших рациональных дробей;
3.Проинтегрировать многочлен и полученную сумму простейших дробей.
Пример 1. Найти интеграл
|
x |
2 |
|
|
xdx
1 x 1
. Под знаком ин-
теграла правильная дробь. Разложим ее на простейшие дроби:
|
|
x |
|
Ax |
|
|
|
|
|
|
|
x2 1 x 1 |
x2 |
|
Следовательно, |
x Ax B x 1 C |
x A C x2 A B
B |
|
C |
. |
|
|
||
1 |
|
x 1 |
x |
2 |
1 . |
|
|
x B C .
Приравнивая коэффициенты при x2 , x1 , x0 , получим систему линейных уравнений для определения коэффициентов:
0 A C
1 A B
0 B C.
17
Решая эту систему, находим:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x |
1 |
|||
|
|
|
|
x dx |
|
|
|
|
2 |
2 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x2 |
1 |
|
x 1 |
|
x2 1 |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
1 |
x dx |
|
1 |
|
|
dx |
|
|
1 |
|
||||||
2 |
x |
2 |
1 |
2 |
x |
2 |
1 |
2 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A 1
2
x1
dx |
|
|
x 1 |
||
|
1 |
, |
|
2 |
||
|
||
|
|
|
|
|
|
dx |
||
|
|
|
|
|
1
4
B |
1 |
|
2 |
||
|
1 2
ln x |
2 |
|
,
C
x |
|
x |
2 |
|
|
1 |
|
|
|
1 |
. Тогда |
|
|||
|
|
|||||
|
2 |
|
|
|
||
1 |
dx |
1 |
dx |
|
||
1 |
2 |
x 1 |
||||
|
|
1 arctg x
2
1 ln x 1 C.
2
Пример 2. Найти интеграл
x |
5 |
2x |
3 |
4x 4 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
x |
4 |
2x |
3 |
2x |
2 |
dx |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
. Под зна-
ком интеграла неправильная дробь. Выделим ее целую часть путем деления числителя на знаменатель:
x |
5 |
2x |
3 |
4x 4 |
|
|
4x |
3 |
4x |
2 |
4x 4 |
||||||
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x |
4 |
2x |
3 |
2x |
2 |
x |
4 |
2x |
3 |
2x |
2 |
|||||
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Разложим правильную дробь на простейшие дроби:
.
|
4x3 4x2 4x 4 |
|
|
4x3 4x2 4x 4 |
|
|
A B |
|
|
Cx D |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||
|
x4 2x3 2x2 |
|
|
x2 x2 2x 2 |
|
|
x |
x2 |
|
x2 2x 2 |
||||||||||||||||||||
4x3 4x2 4x 4 Ax x2 2x 2 B x2 2x 2 Cx D x2 . |
||||||||||||||||||||||||||||||
4x |
3 |
4x |
2 |
4x 4 |
A C x |
3 |
2A B D x |
2 |
2A 2B x 2B. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Приравнивая коэффициенты при |
3 |
|
|
2 |
1 |
|
0 |
, получим систему |
||||||||||||||||||||||
x |
, x |
, x , x |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
линейных уравнений для определения коэффициентов: |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A C 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
D |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 A B |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 A 2B 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Решая эту систему, находим: A 0 , |
B 2 , |
C 4 , D 2 . Тогда |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
4x3 4x2 4x 4 |
2 |
|
|
|
|
4x 2 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x4 2x3 2x2 |
x2 |
|
x2 2x 2 |
18